Był pewien Grajek (был один Музыкант; pewien – некоторый, некий, один; grajek – музыкант /чаще самоучка/), który chodził po ulicach i po podwórzach i grał na skrzypcach (который ходил по улицам и по дворам и играл на скрипке; skrzypce – мн. скрипка). Grał bardzo ładnie (играл очень хорошо/красиво), toteż ludzie dość chętnie rzucali mu miedziaki (и потому люди достаточно охотно бросали ему медяки; toteż – поэтому, и потому; mu – ему), ale ponieważ Grajek miał żonę i czworo dzieci (но поскольку Музыкант имел = у Музыканта была жена и четверо детей; mieć – иметь), więc to wszystko (следовательно всё то = всего того), co mógł uzbierać (что мог собрать), nie wystarczało mu na życie (не хватало ему на жизнь). Żona Grajka była chora i nie mogła zarabiać (жена Музыканта была больна и не могла зарабатывать), dzieci były małe i wciąż w domu głód panował (дети были маленькие и дома постоянно царил голод; wciąż – всё, постоянно; w domu – дома).
Był pewien Grajek, który chodził po ulicach i po podwórzach i grał na skrzypcach. Grał bardzo ładnie, toteż ludzie dość chętnie rzucali mu miedziaki, ale ponieważ Grajek miał żonę i czworo dzieci, więc to wszystko, co mógł uzbierać, nie wystarczało mu na życie. Żona Grajka była chora i nie mogła zarabiać, dzieci były małe i wciąż w domu głód panował.
Przyszedł taki tydzień (пришла такая неделя; przyjść), że Grajek (что Музыкант), choć wygrywał całymi dniami od rana do wieczora (хотя и играл целыми днями с утра до вечера; od – с /о времени/), od nikogo ani grosza nie dostał (ни от кого не получил ни гроша: «от никого…»). W końcu ze złości tak zaczął walić smyczkiem po skrzypcach (в конце концов от злости начала так колотить смычком по скрипке; w końcu – в конце концов; ze – от /об эмоц. сост./), że mu wszystkie struny popękały (что ему = у него все струны полопались). Przez to stracił już zupełnie możność zarabiania i z rozpaczy postanowił się utopić (из-за этого потерял уже совершенно возможность зарабатывания = зарабатывать и от отчаяния решил утопиться; przez – из-за /о причине/).
Przyszedł taki tydzień, że Grajek, choć wygrywał całymi dniami od rana do wieczora, od nikogo ani grosza nie dostał. W końcu ze złości tak zaczął walić smyczkiem po skrzypcach, że mu wszystkie struny popękały. Przez to stracił już zupełnie możność zarabiania i z rozpaczy postanowił się utopić.
Poszedł nad rzekę (пошёл на реку; nad – к, на /о водоёмах/), stanął nad samym brzegiem wody (встал над самым краем воды = над самой водой; bzeg – край), przymknął oczy (прикрыл = закрыл глаза; przymknąć – притворить, прикрыть), powiedział (сказал): „Raz, dwa, trzy (раз, два, три)!” – i nie skoczył (и не прыгнул), bo mu w ostatniej chwili zabrakło odwagi (потому что ему в последний момент не хватило смелости; chwila – минута; момент; w ostantiej chwili – в последний момент; zabraknąć – не хватить). Ale myślał, że mu jeszcze odwaga przyjdzie (но думал, что ему = к нему ещё отвага придёт; odwaga – мужество, смелость, отвага). Powiedział sobie (сказал себе): „Do trzech to za mało (до трёх – это слишком мало; za – слишком /в сочетании с прилаг. или нареч. означает чрезмерность/), trzeba policzyć do dziesięciu (нужно посчитать до десяти)”. Przymknął oczy (закрыл глаза), zaczął liczyć (начал считать), policzył do dziesięciu i znów nie skoczył (посчитал до десяти и снова не прыгнул). Wtedy powiedział sobie (тогда сказал себе): „I do dziesięciu za mało (и до десяти чересчур мало), trzeba policzyć do stu (надо посчитать до ста)”. Trzeci raz przymknął oczy i zaczął liczyć (/в/ третий раз закрыл глаза и начал считать). Kiedy doliczył do pięćdziesięciu (когда досчитал до пятидесяти), usłyszał nagle (услышал вдруг), jak go ktoś pyta (как его кто-то спрашивает):
Poszedł nad rzekę, stanął nad samym brzegiem wody, przymknął oczy, powiedział: „Raz, dwa, trzy!” – i nie skoczył, bo mu w ostatniej chwili zabrakło odwagi. Ale myślał, że mu jeszcze odwaga przyjdzie. Powiedział sobie: „Do trzech to za mało, trzeba policzyć do dziesięciu”. Przymknął oczy, zaczął liczyć, policzył do dziesięciu i znów nie skoczył. Wtedy powiedział sobie: „I do dziesięciu za mało, trzeba policzyć do stu”. Trzeci raz przymknął oczy i zaczął liczyć. Kiedy doliczył do pięćdziesięciu, usłyszał nagle, jak go ktoś pyta:
– Co pan tak rachuje (что /это/ вы так считаете; pan – форма вежливого обращения к мужчине, соотв. местоим. «вы»)?
Grajek otworzył oczy i zobaczył obok siebie Rybaka (Музыкант открыл глаза и увидел возле себя Рыбака), który stał i ze zdziwieniem mu się przyglądał (который стоял и с удивлением его разглядывал; przyglądać się komuś, czemuś – смотреть на кого-л., что-л.; рассматривать, разглядывать кого-л., что-л.). Rybak w ręce trzymał wędkę (рыбак в руке держал удочку; ręka – рука), a na plecach miał kosz (а на спине у него была корзина), w którym było pełno ryb (в которой было полно рыбы; ryby – собир. рыба). Grajkowi na widok ryb aż się oczy zaiskrzyły (у Музыканта при виде рыбы прямо-таки засверкали глаза; na widok czegoś – при виде чего-л.; aż – прямо, прямо-таки). Wyobraził sobie (представил себе), co by to była za radość w domu (что = какая бы это была радость дома), gdyby tak przyniósł żonie i dzieciom trochę ryb na kolację (если бы он так принёс жене и детям немного рыбы на ужин; przynieść – принести). Zdjął kapelusz i pokornym głosem poprosił Rybaka (снял шляпу и покорным голосом попросил Рыбака):
– Co pan tak rachuje?
Grajek otworzył oczy i zobaczył obok siebie Rybaka, który stał i ze zdziwieniem mu się przyglądał. Rybak w ręce trzymał wędkę, a na plecach miał kosz, w którym było pełno ryb. Grajkowi na widok ryb aż się oczy zaiskrzyły. Wyobraził sobie, co by to była za radość w domu, gdyby tak przyniósł żonie i dzieciom trochę ryb na kolację. Zdjął kapelusz i pokornym głosem poprosił Rybaka:
– Niech mi pan podaruje kilka tych ryb (подарите мне немного этой рыбы; niech – пусть /исп. для созд. форм повел. накл/; mi – мне).
Ale Rybak wzruszył ramionami i roześmiał się drwiąco (но Рыбак пожал плечами и рассмеялся насмешливо; wzruszyć ramionami – пожать плечами).
– Jak kto chce mieć ryby (если кто хочет иметь рыбу) – odparł (ответил; odeprzeć – возразить, ответить) – to je powinien złowić (то должен её поймать).
– Niech mi pan podaruje kilka tych ryb.
Ale Rybak wzruszył ramionami i roześmiał się drwiąco.
– Jak kto chce mieć ryby – odparł – to je powinien złowić.
– Ja bym łowił (я бы ловил) – powiedział Grajek (сказал Музыкант) – ale nie mam wędki (но у меня нет удочки). Pan teraz idzie do domu (вы сейчас идёте домой) – dodał spoglądając błagalnie na Rybaka (добавил, посматривая умоляюще на Рыбака; błagać – умолять) – niech mi pan pożyczy swojej wędki (одолжите мне своей = свою удочку); jak pan wróci (как вернётесь), to ją panu oddam (я вам её отдам), a może uda mi się przez ten czas choć kilka ryb ułowić (а может быть, удастся мне за это время хотя бы несколько рыб поймать; przez – в течение, в продолжение /о времени/; choć – хоть бы, хотя бы).
– Jeszcze czego (ещё чего)! – oburzył się Rybak (возмутился Рыбак). – Nowiuteńka wędka i będę ją jakiemuś obdartusowi pożyczał (новёхонькая удочка, и буду её какому-то оборванцу одалживать).
– Ja bym łowił – powiedział Grajek – ale nie mam wędki. Pan teraz idzie do domu – dodał spoglądając błagalnie na Rybaka – niech mi pan pożyczy swojej wędki; jak pan wróci, to ją panu oddam, a może uda mi się przez ten czas choć kilka ryb ułowić.
– Jeszcze czego! – oburzył się Rybak. – Nowiuteńka wędka i będę ją jakiemuś obdartusowi pożyczał.
Popatrzył z pogardą na Grajka i powiedział (посмотрел с презрением = презрительно на Музыканта и сказал; pogarda – презрение):
– Mam starą wędkę (у меня есть старая удочка), jeśli chcesz (если хочешь), to ci ją mogę sprzedać (то могу тебе её продать; ci – тебе). Grajek tak nędznie wyglądał (Музыканта так жалко выглядел), że Rybak przestał mu już mówić „panie” (что Рыбак перестал уже говорить ему «вы»).
– Nie mam pieniędzy (у меня нет денег; pieniądze) – szepnął cicho Grajek (шепнул тихо Музыкант).
Popatrzył z pogardą na Grajka i powiedział:
– Mam starą wędkę, jeśli chcesz, to ci ją mogę sprzedać. Grajek tak nędznie wyglądał, że Rybak przestał mu już mówić „panie”.
– Nie mam pieniędzy – szepnął cicho Grajek.
– To co mi głowę zawracasz (то = тогда что ты мне голову морочишь; zawracać głowę komuś – морочить голову кому-л.) – odparł gburowato Rybak (ответил грубо Рыбак). Odwrócił się i odszedł (отвернулся и пошёл). Grajek za młodu był strasznie hardy (Музыкант смолоду был страшно гордый; za młodu – смолоду; hardy – высокомерный, гордый), za nic w świecie nikogo by o nic nie prosił (ни за что на свете никого бы ни о чём не просил: «за ничего на свете…», prosić o coś – просить о чём-л.), ale potem pod wpływem nędzy i głodu strasznie spokorniał (но потом под влиянием нищеты и голода ужасно присмирел), jak to się nieraz ludziom zdarza (как то порой случается у людей). Pobiegł za Rybakiem i zaczął mu opowiadać o swojej niedoli (побежал за Рыбаком и начал ему рассказывать о своей горькой доле; niedola – горькая доля), o głodnej żonie i dzieciach (о голодной жене и /о/ детях), myśląc, że go tym wzruszy (думая, что его этим растрогает). Ale Rybak już go nawet nie słuchał (но Рыбак уже даже его не слушал), szedł i pogwizdywał (шёл и посвистывал). W końcu Grajkowi przyszło na myśl (в конце концов Музыканту пришло в голову; przyjść na myśl komuś – прийти в голову кому-л.), żeby zaproponować Rybakowi zamianę starej wędki na skrzypce (чтобы предложить Рыбаку обмен старой удочки на скрипку; zamiana – замена; обмен).
– To co mi głowę zawracasz – odparł gburowato Rybak. Odwrócił się i odszedł. Grajek za młodu był strasznie hardy, za nic w świecie nikogo by o nic nie prosił, ale potem pod wpływem nędzy i głodu strasznie spokorniał, jak to się nieraz ludziom zdarza. Pobiegł za Rybakiem i zaczął mu opowiadać o swojej niedoli, o głodnej żonie i dzieciach, myśląc, że go tym wzruszy. Ale Rybak już go nawet nie słuchał, szedł i pogwizdywał. W końcu Grajkowi przyszło na myśl, żeby zaproponować Rybakowi zamianę starej wędki na skrzypce.
Wprawdzie skrzypce nie miały strun (правда, у скрипки не было струн), ale Rybaka stać było na to (но Рыбак мог; stać kogoś na coś – быть в состоянии что-л. сделать), żeby nowe struny kupić (пусть даже купить новые струны; żeby – лишь бы, только бы), a zresztą skrzypce i bez strun więcej były warte od wędki (а впрочем, скрипка и без струн стоила больше, чем удочка; wart – стоит; od czegoś – чем что-л.). Jednak Grajek długo się wahał (однако Музыкант колебался), nim to powiedział (прежде чем это сказал; nim – прежде чем). Strasznie był przywiązany do swoich skrzypiec (ужасно был привязан к своей скрипке; przywiązany do kogoś, czegoś – к кому-л., чему-л.). Ale ryby (но рыбы), które Rybak miał w koszu (которые были у Рыбака в корзине), wyglądały tak apetycznie (выглядели так аппетитно), że Grajek nie mógł się oprzeć pokusie i postanowił wszystko poświęcić (что музыкант не мог устоять перед искушением и решил всем пожертвовать; oprzec się czemuś – устоять перед чем-л.; poświęcić kogoś, coś – пожертвовать кем-л., чем-л.), byle tylko móc sobie kilka takich ryb ułowić (лишь бы только мочь = быть в состоянии себе несколько таких рыб выловить; byle – лишь бы). Drżącym głosem (дрожащим голосом), tak jak gdyby mu wstyd było przed samym sobą (так, словно ему стыдно было перед самим собой; wstyd komuś – стыдно кому-л.), że coś podobnego mógł mówić (что мог говорить что-то подобное), zaproponował Rybakowi zamianę (предложил Рыбаку обмен).
Wprawdzie skrzypce nie miały strun, ale Rybaka stać było na to, żeby nowe struny kupić, a zresztą skrzypce i bez strun więcej były warte od wędki. Jednak Grajek długo się wahał, nim to powiedział. Strasznie był przywiązany do swoich skrzypiec. Ale ryby, które Rybak miał w koszu, wyglądały tak apetycznie, że Grajek nie mógł się oprzeć pokusie i postanowił wszystko poświęcić, byle tylko móc sobie kilka takich ryb ułowić. Drżącym głosem, tak jak gdyby mu wstyd było przed samym sobą, że coś podobnego mógł mówić, zaproponował Rybakowi zamianę.
Rybaka zaciekawiła widocznie ta propozycja (Рыбака заинтересовало, очевидно, это предложение), bo przystanął i raczył spojrzeć wreszcie na Grajka (потому что он остановился и соизволил посмотреть на Музыканта; przystanąć – приостановиться, остановиться; raczyć – соблаговолить; изволить, соизволить).
– Ano, pokaż te skrzypce (ну, покажи эту скрипку) – powiedział (сказал он).
Ale kiedy zobaczył (но, когда увидел), że skrzypce nie miały strun (что у скрипки не было струн), ogarnęła go taka złość (его охватила такая злость), że wyrżnął Grajka z całej siły skrzypcami w głowę (что ударил изо всех сил Музыканта в голову = по голове; cały – целый, весь; siła – сила; z całej siły – изо всех силы).
– Na to tylko twoje skrzypce się zdały (на это только твоя скрипка пригодилась = годится; zdać się – пригодиться)! – krzyknął (крикнул).
Rybaka zaciekawiła widocznie ta propozycja, bo przystanął i raczył spojrzeć wreszcie na Grajka.
– Ano, pokaż te skrzypce – powiedział.
Ale kiedy zobaczył, że skrzypce nie miały strun, ogarnęła go taka złość, że wyrżnął Grajka z całej siły skrzypcami w głowę.
– Na to tylko twoje skrzypce się zdały! – krzyknął.
Grajkowi od tego uderzenia spadł kapelusz z głowy (у Музыканта от этого удара шляпа упала с головы). Miał on kapelusz cały w dziurach (шляпа у него была вся в дырах). Rybak, spojrzawszy na dziurawy kapelusz Grajka (взглянув на дырявую шляпу Музыканта), roześmiał się drwiąco (рассмеялся насмешливо), kopnął kapelusz nogą i powiedział (пнул шляпу ногой и сказал):
– Zrób sobie z tego kapelusza sieć i łap ryby (сделай себе из этой шляпы сеть и лови рыбу; zrobić – сделать). I odszedł (и ушёл; odejść – уйти).
Grajkowi od tego uderzenia spadł kapelusz z głowy. Miał on kapelusz cały w dziurach. Rybak, spojrzawszy na dziurawy kapelusz Grajka, roześmiał się drwiąco, kopnął kapelusz nogą i powiedział:
– Zrób sobie z tego kapelusza sieć i łap ryby. I odszedł.
Grajkowi z bólu i ze wstydu łzy popłynęły z oczu (у Музыканта от боли и стыда потекли слёзы из глаз; ból – м. боль). Podniósł kapelusz (поднял шляпу), otrzepał go z kurzu (смахнул с нее пыль; otrzepać – отряхнуть, смахнуть; otrzepać z kurzu coś – смахнуть пыль с чего-л.), wrócił nad rzekę i usiadł nad samym brzegiem wody (вернулся на реку и сел над самым краем воды). Przez chwilę siedział ponuro zamyślony i wreszcie krzyknął (мгновение сидел мрачно задумавшийся = задумавшись и наконец крикнул; chwila – мгновение; zamyślić się – задуматься):
– Ach, żeby mi Pan Bóg dodał odwagi do utopienia się w tej wodzie (ах, если бы Господь Бог ободрил = добавил смелости утопиться в этой воде: «к утоплению себя в этой воде»; żeby – если бы; dodać – добавить; dodać odwagi komuś – ободрить кого-л.; się – себя)!
Grajkowi z bólu i ze wstydu łzy popłynęły z oczu. Podniósł kapelusz, otrzepał go z kurzu, wrócił nad rzekę i usiadł nad samym brzegiem wody. Przez chwilę siedział ponuro zamyślony i wreszcie krzyknął:
– Ach, żeby mi Pan Bóg dodał odwagi do utopienia się w tej wodzie!
Zaraz jednak zdał sobie sprawę (сразу же однако понял: «отдал себе отчёт»; zdawać sobie sprawę z czegoś – отдавать себе отчёт в чём-л.), że powiedział wielkie głupstwo (что сказал большую глупость), bo przecież Pan Bóg nie mógł mu dodawać odwagi do popełnienia grzechu (потому что Господь Бог не мог ведь добавить ему отваги совершить грех: «для совершения греха»).
Po chwili więc krzyknął inaczej (следовательно = поэтому немного погодя он крикнул иначе; po chwili – немного погодя; więc – итак, стало быть, следовательно):
– Ach, żeby diabeł dodał mi odwagi do utopienia się w tej wodzie (ах, если бы дьявол добавил мне отваги утопиться в этой воде)!
Zaraz jednak zdał sobie sprawę, że powiedział wielkie głupstwo, bo przecież Pan Bóg nie mógł mu dodawać odwagi do popełnienia grzechu.
Po chwili więc krzyknął inaczej:
– Ach, żeby diabeł dodał mi odwagi do utopienia się w tej wodzie!
Ale diabłu nie zależało widocznie na mizernej duszy Grajka (но дьяволу не нужна была, очевидно, жалкая душа Музыканта: «не был заинтересован в жалкой душе Музыканта»; zależeć – зависеть; bardzo mu na tym zależy – он в этом очень заинтересован), a może się spodziewał (а может быть, он надеялся), że i tak ją będzie miał za inne grzechy w piekle (что и так будет её иметь в аду за другие грехи), bo nie pokwapił się na to wezwanie z pomocą (потому что не поспешил на этот вызов с помощью). Grajek obejrzał się za siebie i zobaczył długi sznurek (Музыкант оглянулся за себя = назад и увидел длинную верёвку), który leżał na ziemi (которая лежала на земле). Wziął ten sznurek i przywiązał go do kapelusza (взял ту верёвку и привязал её к шляпе). Utkwiły mu w głowie słowa Rybaka (застряли у него в голове слова Рыбака): „Zrób z tego kapelusza sieć i łap ryby (сделай из этой шляпы сеть и лови рыбу)”, a ponieważ ze zmartwienia już stracił rozum zupełnie (а поскольку от горя уже совсем потерял рассудок; zmartwienie – огорчение, горе; rozum – ум, разум; stracić rozum – потерять рассудок) więc postanowił naprawdę łowić ryby w kapelusz (решил действительно ловить рыбу в шляпу). Cisnął kapelusz w wodę i czekał (бросил шляпу в воду и ждал).
Ale diabłu nie zależało widocznie na mizernej duszy Grajka, a może się spodziewał, że i tak ją będzie miał za inne grzechy w piekle, bo nie pokwapił się na to wezwanie z pomocą. Grajek obejrzał się za siebie i zobaczył długi sznurek, który leżał na ziemi. Wziął ten sznurek i przywiązał go do kapelusza. Utkwiły mu w głowie słowa Rybaka: „Zrób z tego kapelusza sieć i łap ryby”, a ponieważ ze zmartwienia już stracił rozum zupełnie, więc postanowił naprawdę łowić ryby w kapelusz. Cisnął kapelusz w wodę i czekał.
Nie bardzo w to wierzył co prawda (не очень в то верил, правда; co prawda – правда), aby mógł co w kapelusz ułowić (чтобы мог что/-нибудь/ в шляпу выловить/поймать), ale siedział (но сидел), bo nic lepszego nie miał do roboty (потому что больше ему нечего было делать: «ничего лучшего не имел к работе»; robota – работа; nie mam nic do roboty – мне нечего делать). Aż tu naraz (пока не = как тут вдруг; aż – пока не), jak nie szarpnie za sznurek (как /что-то/ не дёрнет за верёвку)… Grajek o mało do wody nie wleciał (Музыкант чуть в воду не влетел; o mało – чуть не; do – в /внутрь/). Szczęściem (к счастью: «счастьем»), na brzegu był pal wbity w ziemię (на берегу был кол, вбитый в землю), do którego przewoźnicy przywiązywali łódki (к которому перевозчики привязывали лодки). Grajek zahaczył o pal nogą i dzięki temu udało mu się na brzegu utrzymać (Музыкант зацепил = зацепился за кол ногой и благодаря этому ему удалось удержаться на берегу; zahaczyć o coś – зацепить за что-л.; dzięki komuś, czemuś – благодаря кому-л., чему-л.). Gdyby nie ten pal (если бы не этот кол), na pewno byłoby go wciągnęło do wody (его бы наверняка втянуло в воду; na pewno – наверняка; było – реликт давнопрошедшего времени). Przewrócił się na wznak (перевернулся навзничь), oparł się jedną nogą o pal (опёрся одной ногой о кол; oprzec się o kogoś, coś – опереться на кого-л., что-л.), drugą o ziemię (другой – о землю) i z całej siły zaczął ciągnąć za sznur (и начал изо всех сил тянуть за верёвку).
Nie bardzo w to wierzył co prawda, aby mógł co w kapelusz ułowić, ale siedział, bo nic lepszego nie miał do roboty. Aż tu naraz, jak nie szarpnie za sznurek… Grajek o mało do wody nie wleciał. Szczęściem, na brzegu był pal wbity w ziemię, do którego przewoźnicy przywiązywali łódki. Grajek zahaczył o pal nogą i dzięki temu udało mu się na brzegu utrzymać. Gdyby nie ten pal, na pewno byłoby go wciągnęło do wody. Przewrócił się na wznak, oparł się jedną nogą o pal, drugą o ziemię i z całej siły zaczął ciągnąć za sznur.
Wyciągnął swój dziurawy kapehisz i aż osłupiał ze zdumienia (вытащил свою дырявую шляпу и прямо остолбенел от удивления). W kapeluszu siedział ogromny Szczupak (в шляпе сидела огромная Щука). Na brzegu Szczupak wyskoczył z kapelusza (на берегу Щука выпрыгнула из шляпы), stanął na ogonie i powiedział ludzkim głosem (встала на хвосте = на хвост и сказала человеческим голосом):
– Mój dobry Grajku (мой добрый Музыкант), nie każ mi się smażyć na patelni (не вели мне жариться на сковороде), to ci pięknie zatańczę (тогда я тебе красиво станцую).
Wyciągnął swój dziurawy kapehisz i aż osłupiał ze zdumienia. W kapeluszu siedział ogromny Szczupak. Na brzegu Szczupak wyskoczył z kapelusza, stanął na ogonie i powiedział ludzkim głosem:
– Mój dobry Grajku, nie każ mi się smażyć na patelni, to ci pięknie zatańczę.
I od razu zaczął tańczyć przed Grajkiem (и сразу начала танцевать перед Музыкантом; od razu – сразу), przy czym sam sobie gwizdał (при чём сама себе свистела), i to właśnie te same wszystkie melodie (и именно те же все мелодии), które Grajek zwykle grał na skrzypcach (которые Музыкант обычно играл на скрипке). Grajek raz i drugi przetarł oczy (Музыкант раз и второй протёр глаза; przetrzeć – протереть), tak jakby nie chciał wierzyć temu, na co patrzył (так, будто не хотел верить тому, на что смотрел). Potem przyszło mu na myśl (потом ему пришло в голову), że może zdrzemnął się nad wodą i to wszystko śniło mu się tylko (что, может быть, он вздремнул = задремал над водой, и всё это ему только снилось; zdrzemnąć się – вздремнуть). Więc żeby się upewnić (поэтому, чтобы убедиться), że to nie było snem (что это не было сном, sen), uszczypnął się w nogę (ущипнул себя за ногу). Uszczypnął się tak mocno (ущипнул себя так сильно), że aż krzyknął z bólu (что даже крикнул от боли; aż – даже). Szczupak przestał tańczyć (Щука перестала танцевать), stanął przed Grajkiem (встала перед Музыкантом), roześmiał się i powiedział (рассмеялась и сказала):
I od razu zaczął tańczyć przed Grajkiem, przy czym sam sobie gwizdał, i to właśnie te same wszystkie melodie, które Grajek zwykle grał na skrzypcach. Grajek raz i drugi przetarł oczy, tak jakby nie chciał wierzyć temu, na co patrzył. Potem przyszło mu na myśl, że może zdrzemnął się nad wodą i to wszystko śniło mu się tylko. Więc żeby się upewnić, że to nie było snem, uszczypnął się w nogę. Uszczypnął się tak mocno, że aż krzyknął z bólu. Szczupak przestał tańczyć, stanął przed Grajkiem, roześmiał się i powiedział:
– Nie dziw się (не удивляйся), Grajku, ja naprawdę umiem tańczyć (я действительно умею танцевать). Zagraj mi na skrzypcach (сыграй мне на скрипке), to jeszcze piękniej zatańczę (я ещё красивее станцую).
– Kiedy nie mam strun (/как играть/, если у меня нет струн, kiedy – прост. если) – odpowiedział Grajek (ответил Музыкант). Nareszcie musiał już w to wierzyć (наконец был вынужден верить в то; musieć – быть должным/вынужденным), że udało mu się wyłowić takiego niezwykłego Szczupaka (что ему удалось выловить такую необычную Щуку), który naprawdę umiał tańczyć (которая действительно умела танцевать).
Szczupak machnął lekceważąco płetwą (Щука махнула пренебрежительно плавником).
– Jak kto umie grać (если кто/-то/ умеет играть) – odpowiedział (ответила) – to na wszystkim zagra (то на всём сыграет). Zrób sobie struny ze sznurka (сделай себе струны из верёвки).
– Nie dziw się, Grajku, ja naprawdę umiem tańczyć. Zagraj mi na skrzypcach, to jeszcze piękniej zatańczę.
– Kiedy nie mam strun – odpowiedział Grajek. Nareszcie musiał już w to wierzyć, że udało mu się wyłowić takiego niezwykłego Szczupaka, który naprawdę umiał tańczyć.
Szczupak machnął lekceważąco płetwą.
– Jak kto umie grać – odpowiedział – to na wszystkim zagra. Zrób sobie struny ze sznurka.
Grajek pomyślał (Музыкант подумал), że skoro działy się tak dziwne rzeczy (что раз происходили: «делались» такие удивительные вещи), że Szczupak mówił ludzkim głosem i tańczył (что Щука говорила человеческим голосом и танцевала), to można było równie spróbować zagrać na sznurku (то можно было так же = также попробовать сыграть на верёвке; równie – так же). Odwiązał sznurek od kapelusza (отвязал верёвку от шляпы), pokrajał go kozikiem i porobił struny (нарезал её перочинным ножом и сделал струны; kozik – перочинный ножик /в деревянной оправе/; porobić – наделать, сделать /много чего-л./). Pociągnął smyczkiem po strunach i skrzypce zagrały jeszcze piękniej niż dawniej (потянул смычком по струнам, и скрипка заиграла ещё красивее, чем раньше), kiedy miały prawdziwe struny (когда у неё были настоящее струны).
– Zagraj mi walca (сыграй мне вальс; zagrać czegoś – сыграть что-л.)! – krzyknął Szczupak (крикнула Щука).
Grajek pomyślał, że skoro działy się tak dziwne rzeczy, że Szczupak mówił ludzkim głosem i tańczył, to można było równie spróbować zagrać na sznurku. Odwiązał sznurek od kapelusza, pokrajał go kozikiem i porobił struny. Pociągnął smyczkiem po strunach i skrzypce zagrały jeszcze piękniej niż dawniej, kiedy miały prawdziwe struny.
– Zagraj mi walca! – krzyknął Szczupak.
Grajek zagrał (Музыкант сыграл), a Szczupak zaczął tańczyć (а Щука начала танцевать). Tańczył do upadłego (танцевала до упаду; tańczyć do upadłego – танцевать до упаду; upadły – упавший), i to naprawdę do upadłego (и то действительно до упаду), bo w końcu wywrócił się na piasek i zaczął głośno sapać ze zmęczenia (потому что в конце концов она опрокинулась на песок и начала громко сопеть от усталости; wywrócić – вывернуть; опрокинуть, перевернуть).
Bardzo szybko jednak wypoczął i znów wyprostował się na ogonie (однако очень быстро отдохнула и снова выпрямилась на хвосте).
– Teraz mi polkę zagraj (теперь мне польку сыграй)! – krzyknął (крикнула).
Ale Grajek schował pod palto skrzypce i odpowiedział (но Музыкант спрятал скрипку под пальто и ответил):
– Dość (хватит; dość – достаточно, довольно, хватит)!
Grajek zagrał, a Szczupak zaczął tańczyć. Tańczył do upadłego, i to naprawdę do upadłego, bo w końcu wywrócił się na piasek i zaczął głośno sapać ze zmęczenia.
Bardzo szybko jednak wypoczął i znów wyprostował się na ogonie.
– Teraz mi polkę zagraj! – krzyknął.
Ale Grajek schował pod palto skrzypce i odpowiedział:
– Dość!
Nie chciał, żeby się Szczupak zanadto męczył (он не хотел, чтобы Щука слишком /сильно/ уставала), bo postanowił zaprowadzić go do miasta i pokazywać ludziom (потому что решил отвести её в город и показывать людям). Pewien był (уверен был), że za takie widowisko zbierze dużo pieniędzy (что такое зрелище соберёт много денег; zbierać – собирать).
Nie chciał, żeby się Szczupak zanadto męczył, bo postanowił zaprowadzić go do miasta i pokazywać ludziom. Pewien był, że za takie widowisko zbierze dużo pieniędzy.
– Chodź (ходи = идем; chodzić – ходить)– powiedział do Szczupaka (сказал он Щуке; powiedzieć do kogoś, czegoś – сказать кому-л., чему-л.)– pójdziemy do miasta (пойдём в город). Ale Szczupak strasznie się na to skrzywił i odparł (но Щука ужасно на это скривилась и сказала), że on woli tańczyć nad rzeką (что она предпочитает танцевать на реке). Na próżno Grajek prosił go i tłumaczył mu (напрасно Музыкант просил её и объяснял ей: «ему»), że obaj staną się sławni i zarobią dużo pieniędzy (чтобы оба /они/ станут знаменитыми и заработают много денег; stać się – стать). Szczupakowi pieniądze na nic nie były potrzebne (Щуке деньги ни на что не были нужны), a sława także go nie nęciła (а слава ее: «его» тоже не привлекала). Grajek widząc, że po dobroci nic ze Szczupakiem nie wskóra (Музыкант, видя, что добром ничего с Щукой не добьётся; dobroć – доброта; po dobroci – добром; wskórać coś – добиться чего-л.), zirytował się w końcu (в конце концов рассердился), wziął resztę sznurka (взял остаток верёвки), zrobił pętlę (сделал петлю), zarzucił Szczupakowi na głowę i pociągnął go za sobą (забросил Щуке на голову и потащил её за собой). Szczupak rad nie rad musiał iść za Grajkiem (Щуке волей-неволей пришлось идти за Музыкантом; rad nie rad – волей-неволей). Po drodze przyśpiewywał cienkim głosem (по пути она припевала тонким голосом; droga – дорога, путь; po drodze – по пути):
– Chodź – powiedział do Szczupaka – pójdziemy do miasta. Ale Szczupak strasznie się na to skrzywił i odparł, że on woli tańczyć nad rzeką. Na próżno Grajek prosił go i tłumaczył mu, że obaj staną się sławni i zarobią dużo pieniędzy. Szczupakowi pieniądze na nic nie były potrzebne, a sława także go nie nęciła. Grajek widząc, że po dobroci nic ze Szczupakiem nie wskóra, zirytował się w końcu, wziął resztę sznurka, zrobił pętlę, zarzucił Szczupakowi na głowę i pociągnął go za sobą. Szczupak rad nie-rad musiał iść za Grajkiem. Po drodze przyśpiewywał cienkim głosem:
– Niedobry Grajek (недобрый Музыкант), niedobry Grajek, niedobry Grajek… Grajek nie zwracał na to uwagi i przyśpieszał kroku (Музыкант не обращал на это внимания и ускорял шаг; zwracać uwagę na kogoś, coś – обращать внимание на кого-л., что-л.; przyśpieszać kroku = przyspieszać kroku – ускорять шаг), żeby jak najprędzej znaleźć się na dużym placu w mieście i dać przedstawienie (чтобы как можно скорее оказаться на большой площади в городе и дать представление; prędki – быстрый, скорый; jak – как можно /в сочетании с превосх. ст. прил. и нареч./). Kiedy przyszedł na plac (когда пришёл на площадь), zobaczył tłum ludzi i usłyszał muzykę (увидел толпу людей и услышал музыку; usłyszeć – услышать). Był tam Cygan (был там Цыган), który pokazywał tańczącego Niedźwiedzia (который показывал танцующего Медведя). Grajek schował Szczupaka pod palto (Музыкант спрятал Щуку под пальто), przepchnął się przez tłum i stanąwszy koło Cygana (протиснулся через толпу и, встав рядом с Цыганом; koło kogoś, czegoś – около, возле, рядом), krzyknął (крикнул):
– Nie patrzcie na Niedźwiedzia (не смотрите на Медведя), ja wam coś ciekawszego pokażę (я вам что-то более интересное покажу)!
– Niedobry Grajek, niedobry Grajek, niedobry Grajek… Grajek nie zwracał na to uwagi i przyśpieszał kroku, żeby jak najprędzej znaleźć się na dużym placu w mieście i dać przedstawienie. Kiedy przyszedł na plac, zobaczył tłum ludzi i usłyszał muzykę. Był tam Cygan, który pokazywał tańczącego Niedźwiedzia. Grajek schował Szczupaka pod palto, przepchnął się przez tłum i stanąwszy koło Cygana, krzyknął:
– Nie patrzcie na Niedźwiedzia, ja wam coś ciekawszego pokażę!
Wypuścił Szczupaka i zaczął grać na skrzypcach (выпустил Щуку и начал играть на скрипке). A Szczupak zatańczył (а Щука станцевала). Było to tak dziwne widowisko (было это так = такое необыкновенное зрелище; dziwny – странный, удивительный; необыкновенный), że nawet Niedźwiedź rozwarł szeroko paszczę i z podziwem patrzył na Szczupaka (что даже Медведь раскрыл широко пасть и с изумлением/восторгом смотрел на Щуку; rozewrzeć – растворить, раскрыть). Cygan zbladł z zazdrości (Цыган побледнел от зависти; zbladnąć – побледнеть), bo widział (потому что видел), że jego tańczący Niedźwiedź już nie zaciekawiał nikogo (что его танцующий Медведь уже не заинтересовывал = не интересовал никого; zaciekawiać – заинтересовывать). Szczupak przetańczył polkę (Щука станцевала польку), walca, mazura (вальс, мазурку), potem podskoczył na ogonie i ukłonił się ładnie widzom (потом подпрыгнула/подскочила на хвосте и поклонилась красиво зрителям; widz – зритель).
Wypuścił Szczupaka i zaczął grać na skrzypcach. A Szczupak zatańczył. Było to tak dziwne widowisko, że nawet Niedźwiedź rozwarł szeroko paszczę i z podziwem patrzył na Szczupaka. Cygan zbladł z zazdrości, bo widział, że jego tańczący Niedźwiedź już nie zaciekawiał nikogo. Szczupak przetańczył polkę, walca, mazura, potem podskoczył na ogonie i ukłonił się ładnie widzom.
To się tak wszystkim podobało (это так всем нравилось), że zaczęto rzucać Grajkowi już nie tylko miedziaki (что начато = начали бросать Музыканту не только медяки), ale srebrne i złote monety (но /и/ серебряные и золотые монеты). Pewien bogaty człowiek (один богатый человек), który stał w tłumie i przypatrywał się tańcom Szczupaka (который стоял в толпе и разглядывал танцы Щуки; przypatrywać się komuś, czemuś – присматриваться к кому-л., к чему-л.; рассматривать, разглядывать кого-л., что-л.), chciał go od razu od Grajka kupić (хотел её сразу от = у Музыканта купить). Ofiarowywał mu cały worek złota (предлагал ему целый мешок золота). Ale Grajek odparł (но Музыкант ответил), że za nic w świecie Szczupaka nie sprzeda (что ни за что на свете Щуку не продаст).
To się tak wszystkim podobało, że zaczęto rzucać Grajkowi już nie tylko miedziaki, ale srebrne i złote monety. Pewien bogaty człowiek, który stał w tłumie i przypatrywał się tańcom Szczupaka, chciał go od razu od Grajka kupić. Ofiarowywał mu cały worek złota. Ale Grajek odparł, że za nic w świecie Szczupaka nie sprzeda.
Cygan mienił się na twarzy (Цыган менялся в лице; mienić się – уст. поэт. меняться, изменяться; mienić się na twarzy – меняться в лице). Z bladego zrobił się szary (из бледного сделался серым), z szarego zielony (из серого зелёным), wszystko z zazdrości (всё от зависти). Potem odciągnął na bok swego Niedźwiedzia (потом оттащил в сторону своего Медведя), szepnął mu coś do ucha i nagle Niedźwiedź ze strasznym rykiem rzucił się na Szczupaka (шепнул ему что-то в = на ухо, и внезапно Медведь со страшным рёвом бросился на Щуку). Ale Szczupak skakał tak zręcznie i tak wysoko (но Щука прыгала так ловко и так высоко), że wciąż przeskakiwał Niedźwiedziowi przez łeb i Niedźwiedź nic mu nie mógł zrobić (что постоянно перепрыгивала Медведю через голову, и Медведь ничего не мог сделать; łeb – голова /животного/).
– Zagraj (сыграй), Grajku! – krzyknął Szczupak (крикнула Щука). – Ja będę gwizdał (я буду свистеть), a ty to samo graj (а ты то же самое играй; to samo – то же самое)!
Cygan mienił się na twarzy. Z bladego zrobił się szary, z szarego zielony, wszystko z zazdrości. Potem odciągnął na bok swego Niedźwiedzia, szepnął mu coś do ucha i nagle Niedźwiedź ze strasznym rykiem rzucił się na Szczupaka. Ale Szczupak skakał tak zręcznie i tak wysoko, że wciąż przeskakiwał Niedźwiedziowi przez łeb i Niedźwiedź nic mu nie mógł zrobić.
– Zagraj, Grajku! – krzyknął Szczupak. – Ja będę gwizdał, a ty to samo graj!
I Szczupak zagwizdał taką melodię (и Щука засвистела такую мелодию), że Niedźwiedź od razu się uspokoił i zaczął tańczyć (что Медведь сразу успокоился и начал танцевать). A Szczupak tańczył naprzeciwko niego (а Щука танцевала напротив него). I to było tak niesłychane widowisko (и это было такое необыкновенное зрелище; niesłychany – неслыханный, необыкновенный), że wszyscy ludzie (что все люди), którzy na to patrzyli (которые на это смотрели; który – который), o mało nie poszaleli z radości (чуть с ума не сошли от радости; poszaleć – сойти с ума). Grajek znów zebrał dużo pieniędzy (Музыкант снова собрал много денег).
– Słuchaj, Cyganie (слушай, Цыган) – powiedział wtedy do Cygana (сказал он тогда Цыгану; powiedzieć do kogoś – сказать кому-л.) – ja od ciebie tego Niedźwiedzia kupię (я у тебя этого Медведя куплю). Dam ci to wszystko (дам тебе всё: «это всё»), co mam (что у меня есть), i jeszcze drugie tyle (и ещё столько же; tyle – столько; drugie tyle – столько же).
I Szczupak zagwizdał taką melodię, że Niedźwiedź od razu się uspokoił i zaczął tańczyć. A Szczupak tańczył naprzeciwko niego. I to było tak niesłychane widowisko, że wszyscy ludzie, którzy na to patrzyli, o mało nie poszaleli z radości. Grajek znów zebrał dużo pieniędzy.
– Słuchaj, Cyganie – powiedział wtedy do Cygana – ja od ciebie tego Niedźwiedzia kupię. Dam ci to wszystko, co mam, i jeszcze drugie tyle.
Cygan podrapał się w głowę (Цыган почесал голову: «почесался в голове; podrapać się – почесался), zastanowił się chwilę i zgodził się sprzedać Niedźwiedzia (подумал минуту и согласился продать Медведя; zastanowić się – подумать). Miał zamiar wziąć pieniądze (намеревался взять деньги; zamiar – намерение, mieć zamiar – намереваться), a potem zacząć śledzić Grajka i wypatrzywszy odpowiednią chwilę (а потом начать следить за Музыкантом и, высмотрев = улучив подходящий момент; śledzić kogoś, coś – следить за кем-л., чем-л.; wypatrzyć – высмотреть; odpowiedni – соответствующий, подходящий), ukraść mu i Niedźwiedzia, i Szczupaka (украсть у него и Медведя, и Щуку; ukraść komuś coś – украсть у кого-л. что-л.).
Cygan podrapał się w głowę, zastanowił się chwilę i zgodził się sprzedać Niedźwiedzia. Miał zamiar wziąć pieniądze, a potem zacząć śledzić Grajka i wypatrzywszy odpowiednią chwilę, ukraść mu i Niedźwiedzia, i Szczupaka.
Grajek tego samego dnia dał jeszcze dwa przedstawienia i zebrał tyle pieniędzy (Музыкант в того же дня = в тот же день дал ещё два представления и собрал столько денег), że mógł i Cygana zapłacić (что мог и Цыгана = Цыгану заплатить), i kupić sobie nowe ubranie (и купить себе новую одежду). Ludzie całym tłumem chodzili za nim po ulicach i Grajek stał się od razu najsławniejszym człowiekiem w mieście (люди целой толпой = целыми толпами ходили за ним по улицам, и Музыкант стал тотчас самым знаменитым человеком в городе; od razu – сразу, тотчас).
Grajek tego samego dnia dał jeszcze dwa przedstawienia i zebrał tyle pieniędzy, że mógł i Cygana zapłacić, i kupić sobie nowe ubranie. Ludzie całym tłumem chodzili za nim po ulicach i Grajek stał się od razu najsławniejszym człowiekiem w mieście.
Bardzo często tak bywa (очень часто так бывает), że powodzenie przewraca ludziom w głowach (что успех кружит людям голову: «головы»; przewracać – переворачивать; przewracać w głowie komuś – кружить голову кому-л.; ludzie – люди). Otóż i z Grajkiem tak się stało (так вот и с Музыкантом так/же/ произошло; otóż – итак, так вот). Mimo że w domu czekała na niego głodna żona i dzieci (несмотря на то, что дома ждала его голодные жена и дети; mimo że – несмотря на; czekać na kogoś, coś – ждать кого-л., что-л.), Grajek nie myślał już wcale o tym (Музыкант уже не думал совершенно о том), żeby do nich wrócić (чтобы к ним вернуться). Co innego zaświtało mu w mózgu (что-то /совсем/ другое засвистело у него в голове = пришло ему в голову; zaświstać – засвистеть). Niedaleko miasta mieszkał we wspaniałym zamku książę (недалеко от города жил в великолепном замке князь; niedaleko czegoś – недалеко от чего-л.), który miał córkę słynącą z urody (у которого была дочь, славившаяся /своей/ красотой; słynąć z czegoś – славиться чем-л.), ale strasznie kapryśną (но ужасно капризная). Nazywano ją (её называли) „Ziewającą Księżniczką (Зевающая Княжна)”, bo zawsze była ze wszystkiego niezadowolona (потому что она всегда была всем недовольна; niezadowolony z kogoś, czegoś – недовольный кем-л., чем-л.), nic jej się nie podobało i z nudów całymi dniami tylko ziewała (ничего ей не нравилось, и она только целыми днями зевала от скуки; nuda – скука; z nudów – со скуки).
Bardzo często tak bywa, że powodzenie przewraca ludziom w głowach. Otóż i z Grajkiem tak się stało. Mimo że w domu czekała na niego głodna żona i dzieci, Grajek nie myślał już wcale o tym, żeby do nich wrócić. Co innego zaświtało mu w mózgu. Niedaleko miasta mieszkał we wspaniałym zamku książę, który miał córkę słynącą z urody, ale strasznie kapryśną. Nazywano ją „Ziewającą Księżniczką”, bo zawsze była ze wszystkiego niezadowolona, nic jej się nie podobało i z nudów całymi dniami tylko ziewała.
O rękę Księżniczki starało się wielu urodziwych i bogatych młodzieńców (руки Княжны добивалось много красивых и богатых юношей; starać się o coś – хлопотать о чём-л.; добиваться чего-л.), ale ona wszystkich odpalała (но она всех отшивала; odpalać – отказывать /жениху/, отшивать). Zapowiedziała w końcu (в конце концов объявила), że tylko za takiego człowieka za mąż wyjdzie (что только за такого человека за муж выйдет), który jej potrafi pokazać sztukę (который ей сможет показать фокус; potrafić – суметь, смочь; sztuka – штука; искусство, умение; фокус), jakiej jeszcze nie było na świecie (какой ещё не было на свете; świat). Grajek pomyślał sobie (Музыкант подумал себе), że tego, żeby Szczupak tańczył z Niedźwiedziem, jeszcze nikt na świecie nie widział (что того, чтобы Щука танцевала с Медведем, ещё никто на свете не видел; świat – мир, свет), choć widziano podobno (хотя видели будто бы; podobno – якобы, как будто, будто бы), jak tańcowała ryba z rakiem (как плясала Рыба с Раком; tańcować – плясать), a pietruszka z pasternakiem (и петрушка с пастернаком), i postanowił starać się o rękę Księżniczki (и решил добиваться руки Княжны).
O rękę Księżniczki starało się wielu urodziwych i bogatych młodzieńców, ale ona wszystkich odpalała. Zapowiedziała w końcu, że tylko za takiego człowieka za mąż wyjdzie, który jej potrafi pokazać sztukę, jakiej jeszcze nie było na świecie. Grajek pomyślał sobie, że tego, żeby Szczupak tańczył z Niedźwiedziem, jeszcze nikt na świecie nie widział, choć widziano podobno, jak tańcowała ryba z rakiem, a pietruszka z pasternakiem, i postanowił starać się o rękę Księżniczki.
Spędził noc w najpiękniejszym hotelu w mieście (он провёл ночь в лучшей гостинице города: «в городе»; piękny – прекрасный, хороший), w którym wynajął trzy pokoje (в которой снял три комнаты), jeden dla siebie (одну для себя), jeden dla Szczupaka i jeden dla Niedźwiedzia (одну для Щуки и одну для Медведя), i na drugi dzień od samego rana wybrał się do książącego zamku (и на другой день с самого утра собрался в княжеский дворец; książęcy – княжеский). Z początku służba nie chciała go wpuścić (сначала прислуга не хотела его впустить = впускать; z początku – сначала; wpuścić – впустить). Stary, siwy kamerdyner był nawet dla niego bardzo niegrzeczny (старый, седой камердинер был даже к нему очень нелюбезен; niegrzeczny dal kogoś – невежливый, неучтивый, нелюбезный к кому-л.). Dopiero kiedy Grajek zagrał i Szczupak zatańczył z Niedźwiedziem (только когда Музыкант заиграл, и Щука затанцевала с Медведем), olśniony kamerdyner pędem puścił się do Księżniczki (восхищённый камердинер бегом бросился к Княжне; olśnić – перен. ослепить; поразить, восхитить; pędem – очень быстро, стремительно, бегом; pęd – стремительное движение), żeby jej zameldować o przybyciu niezwykłych tancerzy (чтобы доложить ей о прибытии необычных танцоров).
Spędził noc w najpiękniejszym hotelu w mieście, w którym wynajął trzy pokoje, jeden dla siebie, jeden dla Szczupaka i jeden dla Niedźwiedzia, i na drugi dzień od samego rana wybrał się do książącego zamku. Z początku służba nie chciała go wpuścić. Stary, siwy kamerdyner był nawet dla niego bardzo niegrzeczny. Dopiero kiedy Grajek zagrał i Szczupak zatańczył z Niedźwiedziem, olśniony kamerdyner pędem puścił się do Księżniczki, żeby jej zameldować o przybyciu niezwykłych tancerzy.
Księżniczka, która leżała na kanapie i ziewała z nudów (Княжна, которая лежала на диване и зевала от скуки), ogromnie się z tego ucieszyła (чрезвычайно тому обрадовалась; ucieszyć się z czegoś – обрадоваться чему-л.), że będzie miała ciekawe widowisko (что увидит интересное зрелище: «что будет иметь…»). Kazała Grajkowi iść ze Szczupakiem i z Niedźwiedziem do ogrodu i niebawem zjawiła się sama (приказала Музыканту идти с Щукой и Медведем в сад, и вскоре появилась /там/ сама; ogród – сад).
Grajek, ujrzawszy ją, oniemiał z podziwu (Музыкант, увидев её, онемел от восторга). I nie tyle go zadziwiła nadzwyczajna uroda Księżniczki (и не столько поразила его необычайная красота Княжны), co jej włosy (что = сколько её волосы). Trzeba wiedzieć (нужно знать), że Księżniczka z nudów malowała sobie każdy włos na inny kolor (что княжна со скуки красила себе каждый волос в иной цвет) i wskutek tego miała na głowie włosy wszystkich kolorów (и в результате этого у неё на голове были волосы всех цветов), jakie są na świecie (которые есть на свете).
Księżniczka, która leżała na kanapie i ziewała z nudów, ogromnie się z tego ucieszyła, że będzie miała ciekawe widowisko. Kazała Grajkowi iść ze Szczupakiem i z Niedźwiedziem do ogrodu i niebawem zjawiła się sama.
Grajek, ujrzawszy ją, oniemiał z podziwu. I nie tyle go zadziwiła nadzwyczajna uroda Księżniczki, co jej włosy. Trzeba wiedzieć, że Księżniczka z nudów malowała sobie każdy włos na inny kolor i wskutek tego miała na głowie włosy wszystkich kolorów, jakie są na świecie.
Grajek, który w nowym ubraniu (который в новой одежде), wystrzyżony (постриженный), umyty (умытый), ogolony i uperfumowany bardzo pięknie wyglądał (побритый и надушенный /духами/, очень красиво выглядел; ogolić – побрить), ogromnie się podobał Księżniczce (чрезвычайно нравился Княжне). Uśmiechnęła się do niego przyjaźnie i powiedziała (она улыбнулась ему дружелюбно и сказала; uśmiechnąć się do kogoś, czegoś – улыбнуться кому-л., чему-л.):
– Bardzo się cieszę (я очень рада: «радуюсь»), że pan przyszedł mi pokazać tak niezwykłe widowisko (что вы пришли мне показать такое необычное зрелище).
Grajek, który w nowym ubraniu, wystrzyżony, umyty, ogolony i uperfumowany bardzo pięknie wyglądał, ogromnie się podobał Księżniczce. Uśmiechnęła się do niego przyjaźnie i powiedziała:
– Bardzo się cieszę, że pan przyszedł mi pokazać tak niezwykłe widowisko.
Księżniczka powiedziała tak przez grzeczność (княжна сказала так из вежливости; przez – из, из-за /о причине/), bo przez tę krótką chwilkę (потому что за ту короткую минутку), gdy szła ze swego pokoju do ogrodu (когда она шла из своей комнаты в сад), już ją ogarnęła nuda i straciła chęć do zabawy (её уже охватила скука, и она потеряла охоту развлекаться: «развлечения»; chęć do czegoś – желание, охота чего-л.). Ale kiedy Szczupak zaczął tańczyć z Niedźwiedziem (но когда Щука начала танцевать с Медведем), wpadła w zachwyt (пришла в восторг/восхищение; wpaść – впасть /в какое-л. состояние/; wpaść w zachwyt – прийти в восторг/восхищение), śmiała się do rozpuku (хохотала до упаду; śmiać się – смеяться, хохотать; śmiać się do rozpuku – хохотать до упаду), klaskała w dłonie i kazała im tańczyć raz po raz (хлопала в ладони и велела им танцевать раз за разом; dłoń – ладонь; raz po raz – раз за разом). W końcu Niedźwiedź i Szczupak tak się pomęczyli (в конце концов Медведь и Щука так замучились), że razem wywrócili się na trawę i leżeli jeden obok drugiego głośno sapiąc (что вместе повалились на траву и лежали один возле другого = рядом друг с другом, громко сопя).
– Cudowne widowisko (чудесное зрелище)! – wykrzyknęła Księżniczka (выкрикнула Княжна). – Jeszcze nigdy w życiu nic podobnego nie widziałam (я ещё никогда в жизни ничего подобного не видела).
Księżniczka powiedziała tak przez grzeczność, bo przez tę krótką chwilkę, gdy szła ze swego pokoju do ogrodu, już ją ogarnęła nuda i straciła chęć do zabawy. Ale kiedy Szczupak zaczął tańczyć z Niedźwiedziem, wpadła w zachwyt, śmiała się do rozpuku, klaskała w dłonie i kazała im tańczyć raz po raz. W końcu Niedźwiedź i Szczupak tak się pomęczyli, że razem wywrócili się na trawę i leżeli jeden obok drugiego głośno sapiąc.
– Cudowne widowisko! – wykrzyknęła Księżniczka. – Jeszcze nigdy w życiu nic podobnego nie widziałam.
I zgodziła się zostać żoną Grajka (и согласилась стать женой Музыканта; zostać – стать). Ślub miał się odbyć za tydzień (бракосочетание должно было состояться через неделю; ślub – брак, бракосочетание; mieć – в сочетании с неопр. формой глагола означает долженствование; za – через /о времени/). Grajek naglił (Музыкант торопил), bo jak najprędzej chciał zostać mężem Księżniczki (потому что хотел как можно скорее стать мужем Княжны). Przez tydzień Księżniczka wciąż się przyglądała tańcom Szczupaka i Niedźwiedzia (неделю Княжна всё рассматривала танцы Щуки и Медведя), ale po tygodniu już jej się to znudziło i powiedziała do Grajka (но спустя неделю ей это уже надоело, и она сказала Музыканту; po – через, спустя /о времени/):
– Obrzydli mi już ten Szczupak i ten Niedźwiedź (опротивели мне уже эта Щука и этот Медведь; obrzydnąć – опротиветь). Każę ich pozabijać i przyrządzić na weselną ucztę (прикажу их поубивать и приготовить на свадебный пир).
I zgodziła się zostać żoną Grajka. Ślub miał się odbyć za tydzień. Grajek naglił, bo jak najprędzej chciał zostać mężem Księżniczki. Przez tydzień Księżniczka wciąż się przyglądała tańcom Szczupaka i Niedźwiedzia, ale po tygodniu już jej się to znudziło i powiedziała do Grajka:
– Obrzydli mi już ten Szczupak i ten Niedźwiedź. Każę ich pozabijać i przyrządzić na weselną ucztę.
Grajek zgodził się na to (Музыкант согласился на это), bo już był pewien (потому что уже был уверен), że zostanie mężem Księżniczki (что станет мужем Княжны), i nie zależało mu na Szczupaku i Niedźwiedziu (и его уже не интересовали Щука и Медведь).
Na drugi dzień w kaplicy zamkowej odbył się ślub Grajka z Księżniczką (на другой день в замковой часовне состоялось бракосочетание Музыканта с Княжной), a potem miała być weselna uczta (а потом должен был быть свадебный пир). Sproszono mnóstwo gości i zastawiono stoły w największej sali zamkowej (созвали множество гостей и накрыли на столы = накрыли столы в самом большом замковом зале = зале замка; zastawić stół – накрыть на стол). Dla Szczupaka znalazł się półmisek (для Щуки нашлась миска), ale żeby podać Niedźwiedzia (но, чтобы подать Медведя), trzeba było zrobić nowy (нужно было сделать новую), olbrzymi półmisek (огромную миску), i na rozkaz Księcia dziesięciu jubilerów pracowało nad tym półmiskiem przez całą noc (и, по приказу Князя десять ювелиров работали над этой миской всю ночь; na czyjś rozkaz – по чьему-л. приказу; książę – князь).
Grajek zgodził się na to, bo już był pewien, że zostanie mężem Księżniczki, i nie zależało mu na Szczupaku i Niedźwiedziu.
Na drugi dzień w kaplicy zamkowej odbył się ślub Grajka z Księżniczką, a potem miała być weselna uczta. Sproszono mnóstwo gości i zastawiono stoły w największej sali zamkowej. Dla Szczupaka znalazł się półmisek, ale żeby podać Niedźwiedzia, trzeba było zrobić nowy, olbrzymi półmisek, i na rozkaz Księcia dziesięciu jubilerów pracowało nad tym półmiskiem przez całą noc.
Olbrzymi Niedźwiedź na srebrnym półmisku budził podziw wszystkich gości (огромный Медведь на серебряной миске вызывал восхищение всех гостей). Ale bardziej jeszcze dziwiło ich to (но ещё больше удивляло их то), że obok Niedźwiedzia leżały na półmisku skrzypce ze strunami ze sznurków (что рядом с Медведем лежала на миске скрипка со струнами из верёвок). Księżniczce przyszedł do głowy taki żart i kazała położyć obok Niedźwiedzia skrzypce (Княжне пришла в голову такая шутка, и она велела положить возле Медведя скрипку; przyjść do głowy komuś – прийти в голову кому-л.).
Jedna z pań podniosła skrzypce i obejrzawszy je (одна из дам подняла скрипку и, осмотрев её; pani – женщина, дама), powiedziała (сказала):
– Na takich skrzypcach grać nie można (на такой скрипке играть нельзя; nie można – нельзя).
Olbrzymi Niedźwiedź na srebrnym półmisku budził podziw wszystkich gości. Ale bardziej jeszcze dziwiło ich to, że obok Niedźwiedzia leżały na półmisku skrzypce ze strunami ze sznurków. Księżniczce przyszedł do głowy taki żart i kazała położyć obok Niedźwiedzia skrzypce.
Jedna z pań podniosła skrzypce i obejrzawszy je, powiedziała:
– Na takich skrzypcach grać nie można.
– Można (можно)! – krzyknął Grajek (крикнул Музыкант). I chcąc przekonać wszystkich (и, желая убедить всех; chcieć – хотеть, желать), że mówił prawdę (что он говорит правду), chwycił w jedną rękę skrzypce (схватил в одну руку скрипку), w drugą smyczek (в другую смычок), uderzył nim po strunach i zaczął grać (ударил им по струнам и начал играть).
I co się stało (и что /же/ произошло)? Ledwo rozległy się pierwsze takty melodii (едва раздались первые такты мелодии), Niedźwiedź i Szczupak zerwali się z półmisków i zaczęli tańczyć (Медведь и Щука вскочили с мисок и начали танцевать). Goście przerazili się najokropniej i tłumnie zaczęli uciekać (гости пришли в ужас и толпой начали убегать: «ужаснулись самым ужасным образом»; przerazić się – ужаснуться, прийти в ужас; okropny – ужасный; tłumnie – толпой), a pierwsi uciekali Grajek i Księżniczka (а первыми убегали Музыкант и Княжна; pierwszy – первый).
– Można! – krzyknął Grajek. I chcąc przekonać wszystkich, że mówił prawdę, chwycił w jedną rękę skrzypce, w drugą smyczek, uderzył nim po strunach i zaczął grać.
I co się stało? Ledwo rozległy się pierwsze takty melodii, Niedźwiedź i Szczupak zerwali się z półmisków i zaczęli tańczyć. Goście przerazili się najokropniej i tłumnie zaczęli uciekać, a pierwsi uciekali Grajek i Księżniczka.
Ale nie zdążyli uciec (но они не успели убежать), bo Niedźwiedź rzucił się za nimi (потому что Медведь бросился за ними), jedną łapą przytrzymał Grajka (одной лапой придержал Музыканта; przytrzymać – придержать; задержать), drugą – Księżniczkę (другой – Княжну). Potem Niedźwiedź i Szczupak zasiedli w pustej sali przy stole i tymi samymi nożami i widelcami (потом Медведь и Щука сели в пустом зале и теми же ножами и вилками; zasiąść – сесть; widelec – вилка), którymi ich miano kłuć i krajać (которыми их должны были есть и резать), pokłuli i pokrajali Grajka i Księżniczkę (искололи и изрезали Музыканта и Княжну) – i zjedli (и съели).
Ale nie zdążyli uciec, bo Niedźwiedź rzucił się za nimi, jedną łapą przytrzymał Grajka, drugą – Księżniczkę. Potem Niedźwiedź i Szczupak zasiedli w pustej sali przy stole i tymi samymi nożami i widelcami, którymi ich miano kłuć i krajać, pokłuli i pokrajali Grajka i Księżniczkę – i zjedli.